Hoe ervaren Malawiaanse gastgezinnen onze vrijwilligers?
We horen vanuit Ontmoet Afrika veel terug van onze vrijwilligers, hoe hun ervaring is geweest in Malawi. Dat is heel waardevol. Maar hoe zit het eigenlijk met de Malawiaanse gastgezinnen: hoe ervaren die het verblijf van een mzungu (wit persoon, zoals je als vrijwilliger vaak genoemd wordt) voor een paar maanden bij hun in huis? Wat vinden ze leuk aan het hosten en wat zijn eventuele uitdagingen?
De afgelopen weken heb ik (Nikki van Ontmoet Afrika) tijdens mijn werkbezoek de gastgezinnen in Malawi geïnterviewd die de afgelopen jaren onze vrijwilligers gehost hebben: in Mzambazi en Lusangazi (dorpjes in noord-Malawi) en in Chembe (centraal-Malawi, aan het lake Malawi).
Een lokaal ontbijt van (zoete) aardappel, avocado en thee met melk (en heel veel suiker)
Trots en dikke stress
Net zoals in Ghana selecteren in Malawi de lokale Malawiaanse partnerorganisaties met wie wij werken de gastgezinnen, aan de hand van bepaalde criteria. De partnerorganisaties kennen de gezinnen het beste en weten lokaal wat er speelt.
Toen de gastgezinnen door de Malawiaanse partnerorganisatie gevraagd werden of ze een vrijwilliger wilden hosten, gingen er meestal twee dingen door ze heen. Op de eerste plaats trots. “We waren zo trots dat we een mzungu mochten hosten, we vonden het een grote eer,” zeiden de meeste gastgezinnen.
Tweede wat door ze heen ging: stress! Hoe zou dat kunnen, een mzungu bij hen in huis? “We waren wanhopig”, zei een van de gastgezinnen, “Hoe konden wij nou een mzungu hosten?” De gezinnen vroegen zich af: “Zouden ze ons eten wel lusten? Zouden ze wel naar onze wc’s kunnen?” (wc is altijd een gat in de grond waarboven je moet hurken) “En hoe zouden we überhaupt met elkaar moeten communiceren, vanwege alle verschillen tussen ons?”
Voetstuk
In Malawi hoor je een gast het allerbeste te geven dat je hebt, zodat de persoon zich op zijn gemak voelt en het aan hem of haar aan niks ontbreekt. Desnoods geef je je gast het laatste eten dat je hebt en eet jij zelf niks. Als mzungu wordt je helemaal op een voetstuk gezet. Als blanke heb je een hoge status. Onder andere door je huidskleur en doordat je uit het rijke westen komt. Dat betekent dat je gastgezin misschien een kip zal slachten voor jou, om je te verwelkomen. Terwijl ze zelf nooit vlees eten omdat ze daar geen geld voor hebben. De gemiddelde Malawiaan eet twee keer per dag nsima, het lokale voedsel overal in Malawi: een soort bal van maismeel, met een sausje erbij, vaak van kool en tomaten of pompoenbladeren. Dit eten ze ’s middags en ’s avonds. Het lokale ontbijt is vaak cassave of zoete aardappel met thee.
De keuken in een van de gastgezinnen. De keuken staat in Malawi altijd los van het huis
Speciale behandeling?
Eerste neiging van de meeste gezinnen is om allerlei andere dingen te gaan koken dan ze normaal gewend zijn, speciaal voor jou als mzungu. Ze gaan rijst maken (erg duur) of pasta (nog duurder) of een kip slachten (helemaal prijzig). Natuurlijk betaalt Ontmoet Afrika de gezinnen maandelijks voor je verblijf bij de gastgezinnen (dat zit in het bedrag dat je aan Ontmoet Afrika betaalt). Dat is voor het gezin genoeg om jou van te kunnen hosten.
Vanuit Ontmoet Afrika zeggen wij tegen de gastgezinnen: leef zoveel mogelijk het leven dat je normaal ook leidt. Maak zoveel mogelijk het eten klaar dat je voor je eigen gezin ook klaar zou maken en laat de vrijwilliger mee-eten. Natuurlijk moeten vrijwilligers daar in het begin soms aan wennen; het is ander eten dan in Nederland. Maar vaak went dat snel.
Ook zeggen we: laat de vrijwilliger zoveel mogelijk mee doen met de huishoudelijke taken, zoals helpen met afwassen, laat hem of haar zijn eigen kleren wassen (met de hand, dus is een flinke klus) en misschien af en toe helpen met koken. Dat is leuk, want daardoor draai je mee in het lokale leven, en daarnaast vinden wij dat je als vrijwilliger een onderdeel van het gezin bent en dat daar dan ook bij hoort dat je meehelpt met dit soort dingen.
Dit conflicteert alleen met het beeld dat gezinnen hebben van jou als gast: die hoor je in de watten te leggen, speciaal te behandelen, maar absoluut geen huishoudelijke taken te laten uitvoeren. Voor de gastgezinnen is het dus soms wennen om de vrijwilliger wel mee te laten helpen. Dat kan hen het gevoel geven dat zij hun gast niet goed behandelen. En nemen dus de was soms liever van jou over en laten je misschien liever niet meehelpen met koken, want dan kan jij als gast lekker uitrusten. Dat is vaak de eerste neiging.
Maar, na uitleg van Ontmoet Afrika of de partnerorganisatie waarom wij juist wel willen dat de vrijwilliger zoveel mogelijk meedraait en meehelpt in het huishouden, en als je dit als vrijwilliger zelf ook aangeeft, vinden de meeste gastgezinnen het vaak juist erg leuk en waarderen ze het erg. “Onze vrijwilliger deed met alles mee wat wij ook deden!” vertellen veel gastgezinnen. “Ze hielp met afwassen, met eten opscheppen en zelf soms met water halen, ze was net een mfipa! (woord voor donker persoon)”
Hierover, en over andere dingen die gastgezinnen leuk en lastig vinden aan het hosten, meer in het volgende nieuwsbericht.
